Wieczór Stanisława Oleksiaka

Stanisław Oleksiak urodził się w 1924 roku w Przeździatce. Podczas okupacji uczył się w Szkole Handlowej w Siedlcach. Oficjalny program, ściśle zawodowy, uzupełniał na tajnych kompletach. Mieszkał na stancji w Siedlcach, ale do domu wyrywał się przy każdej możliwej okazji. Tu jego dwaj starsi bracia: Henryk - "Wichura" i Marian - "Sęp" po powrocie z kampanii wrześniowej włączyli się do działalności konspiracyjnej. Wykonywał różne drobne zadania. Przewoził meldunki, teksty nasłuchów radiowych. W jego domu był zakonspirowany odbiornik radiowy, dzięki któremu odbierane były audycje radia francuskiego w Tuluzie w języku polskim. Teksty te drukowane były w pierwszym piśmie konspiracyjnym "Przedświt" w Obwodzie AK "Sęp - Proso" Sokołów Podlaski.

Pseudonim "Kozic"

W 1942 roku Stanisław Oleksiak zdał maturę i już nic, poza troską matczyną, nie stało na przeszkodzie, by oddać się w pełni pracy w podziemiu. Z chwilą powołania w Obwodzie "Sęp - Proso" Kedywu został wcielony w jego szeregi. Momentu żołnierskiej przysięgi nie zapomni do końca życia. Przyjął pseudonim "Kozic", który oddawał poniekąd nastrój ducha 18-letniego młodzieńca, ale był też częścią herbu rodu matki, podlaskiej szlachcianki. Brał udział w akcjach dywersyjnych, z których najbardziej bogata w przeżycia to spalenie Arbeitsamtu w Sokołowie. Latem 1943 roku wymaszerował z oddziałem partyzanckim Konfederacji Narodu na Ziemię Białostocką i dalej, za Niemen. Tam służył w 1 kompanii III bat. UBK 77 pp Armii Krajowej. Kompanią dowodził porucznik "Szczęsny" - Stanisław Karolkiewicz, zaś dowódcą batalionu był porucznik "Sablewski" - Bolesław Piasecki.

Akcja "Burza" w okręgach Nowogródzkim i Wileńskim i jej kulminacyjny moment - operacja "Ostra Brama" (wyzwolenie Wilna) skończyła w zasadzie żołnierską służbę Oleksiaka. Armia Czerwona otoczyła, rozbiła i rozbroiła jednostki Armii Krajowej. Poszły transporty do łagrów, do Kaługi. "Kozic" szczęśliwie uniknął aresztowania.

Poważnie ranny

Po rozformowaniu III batalionu w Puszczy Rudnickiej wraz z grupą kolegów postanowił wracać na rodzinne Podlasie. Tam został skierowany przez swego dowódcę kompanii, porucznika "Szczęsnego" do dyspozycji komendanta Obwodu Bielsk Podlaski, "Koryckiego", który powierzył mu dowództwo specjalnego oddziału dyspozycyjnego komendy. Zajmował się formowaniem oddziału, pierwszymi walkami z UB i NKWD. 4 października 1944 roku został poważnie ranny w potyczce z UB we wsi Perlejewo. Przebywał na leczeniu w szpitalu siedleckim pod opieką niezapomnianej siostry Stanisławy - szarytki. Został zadenuncjowany, a później aresztowany przez UB. Przechodził śledztwo w gmachu przy ul. 1 Maja w Siedlcach. Rozprawa odbyła się przed Sądem Rejonowym. Więzienie opuścił w czerwcu 1945 roku. W lipcu tegoż roku był już w Warszawie, gdzie służył pod dowództwem "szczęsnego" w jednostce osłonowej komórki wywiadu "Pralnia II" pracującej dla Dowództwa Polskich Sił zbrojnych na Zachodzie. Ponownie został aresztowany. Wojskowy Sąd Rejonowy orzekł 10 lat pozbawienia wolności. Trafił do więzienia na ul. Rakowieckiej we Wronkach, gdzie przydzielono mu katorżniczą pracę w kopalniach węgla w Sierszy Wodnej i Brzeszczach przez dwa lata.

Pracowita emerytura

Na wolność wyszedł "warunkowo" krótko przed Bożym Narodzeniem 1954 roku. Rozpoczął pracę w bazie gospodarczej Stowarzyszenia PAX. Postanowił również uzupełnić swoje wykształcenie. Na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego uzyskał tytuł magistra.

Po pięciu latach pracy w Instytucie Wydawniczym PAX został przeniesiony w 1960 roku do "Inco-Veritas", gdzie pracował na różnych stanowiskach do roku 1993. Emerytura to nie okres wypoczynku, ale intensywnego zaangażowania w pracę społeczną. W szeregi Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej wstąpił na początku działalności związku, z chwilą uformowania Koła Sokołów Podlaski "Sęp - Proso" - wchodzącego w skład Okręgu Warszawa-Wschód "Białowieża". Od kwietnia 1993 roku pełnił już funkcję skarbnika w Zarządzie Głównym ŚZŻAK. Na Zjeździe Delegatów ŚZŻAK w kwietniu 1996 roku wybrany został wiceprezesem Zarządu Głównego ŚZŻAK. Jest kawalerem Orderu Wojennego Virtuti Militari i Krzyża Walecznych. Posiada także inne odznaczenia państwowe i wojskowe. W grudniu 2009 roku Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa przyznała Stanisławowi Oleksiakowi Złoty Medal Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej. W 2010 roku został Prezesem Zarządu Głównego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej.

Katarzyna Markusz

« wróć | komentarze [0]