2019-12-06

Projekt „Zaufaj. Zrozum. Zapobiegaj”

Globalizm, nowe technologie, nowe możliwości, dostępność środków odurzających, trudności z odnalezieniem własnego „Ja”, konsumpcjonizm, brak czasu na rozmowy i bliskość z rodziną i przyjaciółmi – to zagadnienia, które mają duży wpływ na nasze życie, na wychowanie dzieci, a także na pojawiające się problemy. Dzieci i młodzież, najbardziej wrażliwa grupa na treści dochodzące ze środowiska zewnętrznego, na wpływ innych, na wikłanie się w używki i przestępczość. To właśnie dla nich Caritas Diecezji Drohiczyńskiej dzięki dofinansowaniu ze środków Funduszu Sprawiedliwości, którego dysponentem jest Minister Sprawiedliwości, realizuje projekt pn. „Zaufaj. Zrozum. Zapobiegaj”.

Celem tego projektu jest kompleksowe przeciwdziałanie przyczynom przestępczości. Organizacja dodatkowych, atrakcyjnych i bezpiecznych zajęć dla dzieci i młodzieży pochodzących z rodzin ubogich i dysfunkcyjnych, korzystających ze świetlic socjoterapeutycznych Caritas Diecezji Drohiczyńskiej, ma wpłynąć na rozwój zainteresowań i poprawi ich jakoś życia, zmniejszy potrzebę szukania alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu, odwróci od chęci szukania wrażeń i nowych doznań w alkoholu i narkotykach. Pogadanki i warsztaty dla dzieci i młodzieży z psychologiem, socjoterapeutą, doradcą zawodowym wpłyną na poznanie przez dzieci swoich potrzeb, zrozumienie problemów, nauczą gdzie szukać pomocy i jak się o nią zwracać.

Jednym z ekspertów pomagającym dzieciom i młodzieży oraz ich rodzicom i opiekunom jest edukator profilaktyki uzależnień. Dowiedzmy się zatem, czym się on zajmuje, jaka jest jego rola i jakie są sposoby aby uniknąć problemu uzależnienia.


Czym jest uzależnienie?

- Wg definicji Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) z 1969 roku uzależnienie jest psychicznym a niekiedy fizycznym stanem wynikającym z interakcji między żywym organizmem, a lekiem, charakteryzujący się zmianami zachowania i innymi reakcjami, do których należy konieczność przyjmowania leku w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczenia jego wpływu na psychikę, a niekiedy aby uniknąć przykrych objawów towarzyszących brakowi leku. (…) Osoba może być uzależniona od więcej niż jednej substancji.

Pod pojęciem leku rozumiemy substancje psychoaktywne przyjmowane w celu uzyskania określonego efektu psychicznego.

Nie zapominajmy, że uzależnienie to nie tylko alkohol, narkotyki czy nikotyna, coraz większe zagrożenie dla młodych ludzi stanowi postęp technologiczny i związane między innymi z nim uzależnienia behawioralne. Nadużywanie telefonu komórkowego, tabletu, komputera, poświęcanie całego wolnego czasu na gry czy też portale społecznościowe stało się utrapieniem dla rodziców, którzy często nie dostrzegają problemu, bądź zauważają go zbyt późno, gdzie edukacja nie przynosi efektów i niezbędna jest terapia.


Gdzie szukać przyczyny uzależnienia?

- Czynników odpowiedzialnych za uzależnienie jest dużo i uwarunkowania psychologiczne oraz emocjonalne każdego z nas mają wpływ, na które czynniki jesteśmy bardziej podatni. Oprócz grupy rówieśniczej, szkoły czy rodziców, wśród najczęstszych przyczyn uzależnień możemy wyodrębnić nieadekwatną samoocenę, lęk, trudności emocjonalne ale również rodzinne obciążenie problemem uzależnienia, które niejednokrotnie jest bagatelizowane i sprowadzane do rangi mitu i rzeczy nieprawdopodobnych, niemożliwych.


Czy uzależnienie możemy samodzielnie zdiagnozować, powiedzieć że ktoś z naszych bliskich jest uzależniony, np. od smartfona?

- W celu zdiagnozowania uzależnienia, zdecydowanie należy udać się do specjalisty, który bazując na swojej wiedzy i doświadczeniu może zdecydować, czy mamy do czynienia z etapem doświadczania, używania szkodliwego czy już faktycznie uzależnienia.

Warto być wyczulonym na symptomy, które budzą w nas niepokój. Nietypowe zachowanie, agresja, szybka zmiana masy ciała, problemy z pieniędzmi, z prawem itp. Ważne aby żadnego sygnału nie lekceważyć i w odpowiednią porę zareagować aby podjąć niezbędne kroki i uchronić najbliższych przed uzależnieniem.


Co zatem określamy mianem profilaktyki uzależnień?

- Profilaktyka z definicji jest działaniem, mającym na celu zapobieganie pojawieniu się lub rozwojowi niekorzystnego zjawiska. Jest bardziej opłacalna niż kosztowne działania zaradcze.

Profilaktykę uniwersalną możemy kierować do wszystkich osób w określonym wieku bez względu na stopień ryzyka wystąpienia zachowań problemowych lub zaburzeń psychicznych. Wykorzystywana jest wówczas ogólna wiedza nt. czynników ryzyka i chroniących, zachowań ryzykownych a także wyników badań naukowych. Działania profilaktyczne skupiają się tutaj na tworzeniu wspierającego, przyjaznego klimatu środowiska, który pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne, poczucie wartości oraz motywację do osiągania zamierzonego celu.

Kolejną jest profilaktyka selektywna, gdzie grupę odbiorców stanowią osoby obarczone zagrożeniem zwiększonego ryzyka, dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, borykające się z deficytami poznawczymi. W tym przypadku prowadzona jest między innymi terapia pedagogiczna, trening umiejętności społecznych oraz socjoterapia.

Przy profilaktyce wskazującej mamy do czynienia z osobami wysokiego ryzyka, wówczas praca wymaga od specjalistów dokładnego przygotowania, aby skutecznie prowadzić terapię, interwencję bądź także pod kątem medycznym leczenie dzieci i młodzieży z symptomami zaburzeń.


Jak wyglądają standardy pracy edukatora profilaktyka uzależnień?

- Aktualnie wg programów profilaktycznych większą wagę przywiązuje się do budowy przekonań i systemu wartości u młodych ludzi, trenowania ważnych umiejętności życiowych. Istotną kwestią jest praca na zasobach. Czyli skupiamy się na wydobyciu od naszego „klienta”, cech i umiejętności pozytywnych, które będą w stanie odsunąć na bok a w najlepszym przypadku całkowicie zastąpić chęć sięgnięcia po substancje psychoaktywne czy też podejmowania zachowań ryzykownych.


A czym są zachowania ryzykowne?

- Możemy je określić jako zachowania niosące wysokie ryzyko negatywnych konsekwencji zarówno dla zdrowia fizycznego i psychicznego, jak i dla otoczenia społecznego człowieka. Możemy tu wyodrębnić np. wczesną aktywność seksualną, zachowania agresywne i przestępcze, porzucenie nauki szkolnej, ucieczki z domu czy właśnie używanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych. Wyjaśniając przyczyny zachowań ryzykownych możemy zwrócić uwagę na teorie czynników ryzyka i czynników chroniących

Czynnikami ryzyka są cechy, sytuacje i warunki sprzyjające powstawaniu zachowań ryzykownych, natomiast czynnikami ryzyka są takie cechy, sytuacje i warunki, które sprzyjają przeciwdziałaniu zachowaniom ryzykownym.

Czynnikami chroniącymi są za to: silna więź z rodzicami, posiadanie autorytetów (pozytywne relacje z dorosłymi), aspiracje edukacyjne i zainteresowanie nauką szkolną, regularne praktyki religijne, poszanowanie prawa, norm i wartości, przynależność do pozytywnej grupy społecznej czy angażowanie się w działania prospołeczne.

Analogicznie czynnikami ryzyka będą wtedy: brak więzi rodzinnych, negatywne relacje ze znaczącymi osobami, niepowodzenia w nauce i brak wiary we własne umiejętności i możliwości, buntowniczość, zachowania aspołeczne, odrzucenie religii i powszechnie obowiązujących norm i wartości, przynależność do negatywnej grupy społecznej, uleganie negatywnej presji, odurzanie się substancjami.

Warto znać te podstawowe czynniki, wydawać by się mogło bardzo logiczne, które mogą ustrzec, chociażby nasze dzieci przed różnymi uzależnieniami.


Jak zatem powinien wyglądać skuteczny program profilaktyczny?

- Przede wszystkim powinien wzmacniać pozytywny stosunek do siebie i innych, uczyć szacunku do drugiego człowieka i liczyć się z jego zdaniem. Dzięki temu łatwiej będzie uczyć młodych ludzi budowania dobrych relacji z otoczeniem i funkcjonowania w grupie. Ważną kwestią jest rozwijanie twórczego podejścia do życia, nauka samodzielności i rozwiązywania problemów.

Potrzeba przynależności do grupy, więzi, chęć upodobania się rodzi uległość, utrudnia powiedzenie „nie”. Toteż istotne jest kształtowanie umiejętności interpersonalnych, a przede wszystkim zdolność wyrażania własnych opinii i asertywność.


Podsumowując, w okresie dojrzewania powinno się bardziej zwracać uwagę na to co dobre, na pozytywy i zdolności młodych ludzi?

- Oczywiście, wg koncepcji rozwoju psychospołecznego E. Eriksona człowiek jest najbardziej narażony na zażywanie substancji psychoaktywnych w fazie kryzysu tożsamości. A wszyscy zdajemy sobie sprawę, że w okresie dojrzewania tożsamość się dopiero kształtuje, a w związku z tym jest nieporównywalnie bardziej narażona na czynniki ryzyka.


O profilaktyce uzależnień opowiadał nam Pan Jarosław Panufnik - Edukator Profilaktyki Uzależnień  

« wróć | komentarze [0]