W związku z licznymi głosami i pytaniami osób potrzebujących o przysługującą im pomoc społeczną radny Miasta Sokołów Podlaski Zygmunt Wycech wystosował list do Pani Elżbiety Rafalskiej – Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poruszający te zagadnienia. Na prośbę radnego, publikujemy treść odpowiedzi, jaką otrzymał z Departamentu.

Szanowny Panie,

Odpowiadając na Pana pismo adresowane do Pani Elżbiety Rafalskiej – Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej uprzejmię informuję, iż z uwagi na liczną korespondencję napływającą do urzędu, Pani Minister nie ma możliwości udzielenia odpowiedzi osobiście.
Z uwagi na poruszone zagadnienia Pana list został przekazany do tut. Departamentu. Informuję zatem, że treścią prawa do zabezpieczenia społecznego jest zagwarantowanie każdemu obywatelowi świadczeń na wypadek: niezdolności do pracy ze względu na chorobę, niezdolności do pracy ze względu na inwalidztwo, osiągnięcia wieku emerytalnego, pozostawania bez pracy nie z własnej woli i nieposiadania innych środków utrzymania. Prawo obywatela do zabezpieczenia społecznego jest realizowane przez system ubezpieczenia społecznego oraz system pomocy społecznej.

Ubezpieczenia społeczne są ściśle związane z wykonywaną pracą i odprowadzanymi składkami. Mają one na celu zapewnić dochód w sytuacji niezdolności lub ograniczonych możliwości wykonywania pracy i osiągania zarobków z powodu stanu zdrowia lub wieku. Świadczenia ubezpieczeniowe mają charakter wzajemny, oznacza to, że są powiązane z uiszczanymi składkami.

W odniesieniu do kwestii wysokości emerytur należy podkreślić, że powiązana jest ona z opłaconymi na ubezpieczenie emerytalne składkami. Sposób ustalania wysokości emerytur i rent określa ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Wysokość świadczenia emerytalno-rentowego, co do zasady, jako miara udziału ubezpieczeniowego w dochodach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uzależniona jest od liczby lat pracy oraz od wysokości osiąganego wynagrodzenia w trakcie aktywności zawodowej. Im bardziej ubezpieczony partycypował w tworzeniu dochodów FUS, w tym większym stopniu ma on prawo z nich skorzystać w postaci emerytury lub renty.

Mając na względzie ochronę osób pobierających najniższe świadczenia emerytalno-rentowe oraz w związku z przewidywanym niskim wskaźnikiem waloryzacji w 2017 r., Sejm Rzeczypospolitej Polskiej uchwalił w dniu 2 grudnia 2016 r. ustawę o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, wprowadzającą zmiany w zasadach waloryzacji świadczeń w roku 2017 oraz podwyższającą gwarantowane, najniższe świadczenia emerytalno-rentowe. W rezultacie wysokość najniższej emerytury, renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy i renty rodzinnej z kwoty 882,56 zł podniesiono do kwoty 1000 zł, a renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy z kwoty 676,75 zł do kwoty 750 zł – dla osób spełniających warunki stażowe do najniższego świadczenia.

Przyjęta przez Sejm ustawa w żaden sposób nie zmieniła warunków otrzymania najniższej emerytury. Dlatego też nadal prawo do jej podwyższenia uzależnione jest nie tylko od spełnienia przesłanki osiągnięcia powszechnego wieku emerytalnego, lecz również od legitymowania się stażem pracy (okresem składkowym i nieskładkowym) wynoszącym obecnie w przypadku kobiet co najmniej 22 lata, a w przypadku mężczyzn – co najmniej 25 lat, tj. stażem wymaganym do uzyskania gwarantowanej najniższej emerytury.
W przypadku emerytur, do których nie ma zastosowania gwarancja wysokości najniższego świadczenia, zgodnie z treścią ustawy, waloryzacja polega na podwyższeniu kwoty świadczenia w wysokości przysługującej w dniu 28 lutego 2017 r. wskaźnikiem waloryzacji.
Natomiast uzupełnieniem powyższego systemu są rozwiązania z zakresu pomocy społecznej, zawarte w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.

Jednakże warunki finansowe osoby lub rodziny (dochód) są istotne jedynie w sytuacji ubiegania się o przyznanie świadczeń pieniężnych, które uzależnione są od spełnienia kryterium dochodowego, przy czym w wyjątkowych sytuacjach, określonych w ustawie o pomocy społecznej, kryterium dochodowe nie obowiązuje. Zatem różne formy wsparcia z pomocy społecznej, przewidziane są dla osób znajdujących się w najtrudniejszej sytuacji życiowej, a nie dla każdej osoby. Działania pomocy społecznej mają charakter elastyczny i zależą od aktualnej sytuacji bytowej osób i rodzin.

Niemniej jednak obowiązujące przepisy w zakresie pomocy społecznej umożliwiają również w szczególnie uzasadnionych przypadkach, osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe, przyznanie specjalnego zasiłku celowego w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny, który nie podlega zwrotowi. Może też być przyznany zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa – pod warunkiem zwrotu części kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

Ponadto osoby, których sytuacja życiowa jest trudna, mogą również skorzystać z pomocy w ramach programu wieloletniego "Pomoc państwa w zakresie dożywiania" ustanowionego Uchwałą Rady Ministrów Nr 221, którego realizacja przewidziana jest na lata 2017-2020. Stanowi on formę wspierania finansowego gmin w zakresie realizacji zadań własnych o charakterze obowiązkowym określonych w art. 17 ust. 1 pkt. 3 i pkt. 14 ustawy o pomocy społecznej. Pomoc w formie bezpłatnego posiłku może być przyznana osobom i rodzinom, których miesięczny dochód "netto" nie przekracza 150% kwoty kryterium dochodowego, tj. Kwoty 951 zł w przypadku osoby samotnie gospodarującej i kwoty 771 zł w przypadku osoby w rodzinie. Ze środków z Programu udziela się wsparcia także osobom niepełnosprawnym – w formie posiłku, świadczenia pieniężnego na zakup posiłku lub żywności albo świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych.

Dodatkowo w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Żywnościowa 2017-2020, osoby i rodziny, których dochód nie przekracza 200% kryterium dochodowego uprawniającego do skorzystania z pomocy społecznej tj. 1268 zł dla osoby samotnie gospodarującej i 1028 dla osoby w rodzinie – mogą zostać objęte pomocą żywnościową.

Ministerstwo jest świadome, że wiele rodzin w naszym kraju jest zagrożonych ekonomicznie. Zagrożeń tych nie da się jednak wyeliminować z dnia na dzień. Rozwiązanie tych problemów, mimo podejmowanych działań mających na celu poprawę warunków życia wszystkich polskich rodzin, uzależnione jest przede wszystkim od rozwoju gospodarki, a co za tym idzie wzrostu siły nabywczej zarówno wynagrodzeń, jak i świadczeń emerytalno-rentowych. Im większa dynamika wzrostu płac i większa liczba osób pracujących, tym większe są możliwości państwa skierowania środków do osób najbardziej potrzebujących.

Natomiast kwestie związane z nowelizacją ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych czy prawem lokalowym nie leżą w gestii tut. Resortu. Z treści listu wynika jednak, że skierował Pan swoją korespondencję również do innych właściwych organów, które zapewne udzielą Panu stosownych wyjaśnień w ramach swoich kompetencji.