2015-03-16
Początki harcerstwa w Sokołowie – pierwsze pięciolecie
Historia Sokołowskiego Harcerstwa
Początki harcerstwa w Sokołowie – pierwsze pięciolecie
10 listopada 1915 r. powstała 1. drużyna harcerska w Sokołowie Podlaskim. (Podaje tak Wykaz drużyn z 4 maja 1920. Jej założycielem miał być Karol Wiński (w. g. kalendarium „Z dziejów Sokołowskiego Harcerstwa” z 1998 r.)
13 marca 1916 r. patronem drużyny został Tadeusza Kościuszko.
Od 1 stycznia 1917 roku czterech harcerzy – Wacław Leszczyński, Jan Wudarski, Michał Koch miało krzyże harcerskie.
3 maja 1917 r. drużyna otrzymała sztandar. Chrzestnymi byli ks. prefekt Antoni Mazurkiewicz i dyrektor Władysław Lewandowicz. Od 6 września 1916 r. drużyna należała do Okręgu Podlaskiego z komendą w Siedlcach na czele z Bolesławem Łopatnikiem, a następnie, od października 1919 r. do Okręgu Polesko-Podlaskiego, kierowanego przez ks. Fabiana Szczerbickiego.
W listopadzie 1918 roku harcerze sokołowscy uczestniczyli w rozbrajaniu Niemców. W historii drużyny, przechowywanej w Archiwum Akt Nowych w Siedlcach, znalazł się taki zapis z tamtych listopadowych dni, kiedy zmartwychwstawała Polska. „Już w październiku chodziły pogłoski, że Niemcy mają wyjść, ze Żydzi organizują się do rozbrajania ich i objęcia po nich władzy. Już 12 X 1918 roku na zbiórce szarż omówiono przygotowanie się na wszelki wypadek i w tym celu zaczęto ćwiczyć pluton przyboczny (powołany wcześniej dla wyszkolenia zastępowych i kandydatów na zastępowych, który prowadzili druż. Ryciak i p. Padarzewski, prof., gim. b. oficer armii Dowbora-Muśnickiego). Następnie ze starszych harcerzy zorganizowano tajny dziesiątek bojowy, do którego przyłączono kilku uczni. Dziesiątek ten prowadził p. Padarzewski. W październiku bojówkę te powiększono do 30 chłopców. 11 listopada wieczorem rozbrojono Niemców. Komendantem Sokołowa był p. Padarzewski, kom. siły zbrojnej p. Mazurek, a zastępcą jego Ryciak. Służba trwała do 18 XI i po oddaniu broni ułanom polskim, jak również całego miasta, wrócono do szkoły. W niedziele dn. 18 XI oddział był z karabinami na paradnym marszu i asystował przy przysiędze wojska, które było utworzone na miejscu. Władze wojskowe podziękowały za pierwszą pomoc i ofiarowały drużynowemu Janowi Ryciakowi honorową szpadę. Opiekun p. Padarzewski wstąpił do wojska.”
W maju roku 1919 drużyna liczyła 42 członków, posiadała harcówkę, bibliotekę z 454 książkami, 4 namioty, 20 lasek, 4 chorągwie zastępów, proporczyk drużyny i sztandar, przechowywany w kościele. Kolejni drużynowi: Lucjan Wasilewski (II - 1 IV 1916), Wacław Leszczyński (1 IV 1916 – 10 XI 1917), Michał Koch (10 XI 1917 – 6 X 1918), Jan Ryciak (6 X 1918 – III 1919), Karol Wiński (III – 5 VI 1919), Wacław Pawlik (5 VI - VI poszedł do wojska), Stanisław Wyszomirski (VI – 11 IX 1919), Jan Ryciak (od 11 IX 1919). We wrześniu 1919 roku drużyna dzielila się na sześć zastępów.
Od września 1919 r. pracach drużyny harcerskiej zaczął udzielać się prefekt ośmioklasowego Gimnazjum Humanistycznym w Sokołowie Podlaskim ks. A. Święcicki, który przybył na miejsce ks. Andrzeja Mazurkiewicza, wikariusza parafii pw. św. Michała Archanioła.
28 października 1919 r. powstała 1. żeńska drużyna im. Królowej Jadwigi, której drużynową została Józefa Wyganowska. W dniach 1-2 listopada 1919 r. odbył się w Brześciu Litewskim Zjazd Okręgu Polesko-Podlaskiego. Harcerzy z Sokołowa reprezentowali: ks. A. Święcicki, Jan Ryciak – drużynowy 1. męskiej drużyny harcerzy, Karol Wiński – przyboczny, zastępowi: Wacław Pawlik, Józef Żochowski, Januariusz Gerczek, Henryk Wąż, Franciszek Wolski i Stanisław Wyszomirski, Józefa Wyganowska – drużynowa 1. żeńskiej drużyny im. Królowej Jadwigi, zastępowe: Stanisława Sobieszczak i Jadwiga Demidewicz oraz szeregowa Michalina Tomaszewska. Obie drużyny liczyły wówczas ogółem 104 osoby. 1. męska drużyna im. Tadeusza Kościuszki - 75 harcerzy (piętnastu z III stopniem i 60 ochotników) podzielonych na 8 zastępów. 1 żeńska drużyna, która powstała 28 października miała 29 ochotniczek w 3 zastępach.
10 listopada 1919 r. powstała Komenda Miejska w Sokołowie z ks. A. Święcickim jako komendantem oraz Wacławem Pawlikiem jako przybocznym.
W listopadzie 1919 z inicjatywy ks. Święcickiego została utworzona w szkole miejskiej drużyna zuchów. Drużynowym jej został Stanisław Wyszomirski. Z powodu gwałtownego wzrostu liczby harcerzy drużynę podzielono na dwie.
12 lutego 1920 roku powstała 2. męska drużyna harcerska im. księcia Józefa Poniatowskiego – drużynowy Januariusz Geonet.
W tym samym miesiącu patenty na zastępowych zdobyli Aleksander Orban, Emilian Przybojwski, Franciszek Wolski, Hieronim Wąż, Jan Miłobędzki, Albin Popławski, Mieczysław Długołęcki, Jan Zubka, Franciszek Pieniak, Antoni Walczuk.
24 marca 1920 r. Jan Ryciak i Karol Wiński założyli drużynę harcerską w Kosowie Lackim.
W marcu 1920 r. na kolejnym Zjeździe Szarż Harcerskich Okręgu Polesko-Podlaskiego w Brześciu Litewskim środowisko Sokołowa reprezentowali członkowie Komendy Miejskiej ZHP oraz przedstawiciele 4 drużyn; 2 męskich oraz żeńskiej i zuchów.
Latem 1920 harcerze z Sokołowa Podlaskiego wykonując rozkaz Naczelnictwa ZHP wzięli aktywny udział w obronie Ojczyzny przed bolszewicką nawałą ze wschodu. Do Brześcia wyjechało z Sokołowa 56 harcerzy. 14 lipca 1920 r. ks. Antoni Święcicki został kapelanem 205 pułku piechoty ochotniczej, dowodzonego przez mjr. Bernarda Stanisława Monda. Jako kapelan przyprowadził z sobą do pułku około 150 harcerzy i zaciągnął się wraz z nimi pod sztandary pułku. Opiekował się on nimi i strzegł ich jak ojciec, pozostając przez cały czas istnienia pułku przy swojej gromadce i dzieląc z nią wszystkie niebezpieczeństwa i niedole.
O losach sokołowskich harcerzy w czasie wojny polsko-rosyjskiej 1920 roku nasz tygodnik obszernie informował rok temu, kiedy to zamieściliśmy artykuł biograficzny o ks. A. Święcickim autorstwa ks. dra Pawła Grzeszka. Przypomnę tutaj, że 205 pułk piechoty ochotniczej w walkach frontowych poniósł znaczne straty. Wśród poległych byli harcerze z Sokołowa - H. Mastalerczuk, Czeslaw Redko, Józef Włodarczyk, Michał Danielak, Stefan Galas (lat 16), Wacław Pawlik, Władysław Leszczynski Od ran zmarli w szpitalu Januariusz Geonet i Stanisław Dobrowolski. Rannych było 19 harcerzy.
Jesienią 1920 r. ruszyła ponownie harcerska praca w Sokołowie Podlaskim. 24 października 1920 roku powstała drużyna koedukacyjna prowadzona przez Józefę Wyganowską.
JO
Powyższy tekst powstał na podstawie wydawnictwa „Ksiądz Szambelan dr Antoni Święcicki” autorstwa Zbigniewa Gnat-Wieteski z Garwolina. Komenda Hufca ZHP w Sokołowie Podl. dziękuje panu Marianowi Pietrzakowi za udostępnienie w/w broszury
« wróć | komentarze [0]
Dodaj komentarz
Komentarze do tego wpisu
Nie utworzono jeszcze komentarzy dla tego wpisu
Strona 1/1
