Sytuacja rozpadu rodziny jest sytuacją szczególną. Silne emocje, jakie jej towarzyszą, utrudniają rozstającym się małżonkom racjonalny ogląd sytuacji. Ma ona wpływ nie tylko na ich życie, ale przede wszystkim na życie ich dzieci. Mówi się, że „przy rozwodzie najbardziej cierpią dzieci”, to powiedzenie ma swoje głębokie uzasadnienie w realiach. Co dzieje się z dzieckiem podczas rozwodu? Jakie są konsekwencje rozstania rodziców dla dziecka? Co zrobić by pozostać rodzicem?

Dzieci w wieku przedszkolnym, próbują znaleźć winnego rozpadowi związku. Może to być mama, tata, albo rodzeństwo jednak w większości przypadków będą obwiniać siebie. Dziecko będzie uważać, że swoim złym zachowaniem doprowadziło do rozstania mamy i taty. Warto więc zaznaczyć, że decyzja o rozwodzie jest decyzją rodziców i dzieci nie mają na nią żadnego wpływu. Bardzo ważne jest, aby zapewniać dziecko o swojej miłości, a także dawać konkretne wyjaśnienia gdzie drugi rodzic będzie mieszkał, kiedy i gdzie będzie się z nim spotykał.

Dzieci do trzeciego roku życia, przeżywają silny niepokój wobec utraty codziennej obecności rodzica, który już z nim nie mieszka. Tracą poczucie bezpieczeństwa. W jego zachowaniu mogą być widoczne zmiany nastroju, płaczliwość, lękliwość, problemy z zasypianiem i jedzeniem. Rodzice powinni zadbać o jego poczucie bezpieczeństwa: być, wspierać, reagować na płacz, towarzyszyć.

Dzieci w okresie szkolnym, odreagowują rozwód rodziców poza domem, np. w szkole. Mogą być nieposłuszne, niezdyscyplinowane i łamać zasady. Zachowania agresywne są formą rozładowania nagromadzonej złości. Niektóre dzieci sprzymierzają się z rodzicem „opuszczonym” odrzucając drugiego rodzica, uważając go za winnego rozpadu rodziny.

Najbardziej burzliwie przeżywają rozstanie rodziców nastolatki. Ich bunt może przejawiać się w agresji, opryskliwości, obojętności i izolowaniu się. Bywa tak, że dzieci w tym wieku zaniedbują obowiązki szkolne, uciekają z domu czy też wchodzą w środowiska, gdzie obecne są alkohol i narkotyki. Starsze dzieci (16-18 lat) mają obawy, że na wzór małżeństwa rodziców, ich własne związki w przyszłości także będą nieudane.

Pełnoletnie dzieci, choć są już zdolne do bardziej racjonalnej oceny sytuacji i na rozstanie rodziców reagują mniej emocjonalnie, mogą czuć się w obowiązku wspierania „słabszego” rodzica i zaniedbywać przez to własne potrzeby np. we własnym związku. Zanim dziecko pogodzi się z nową sytuacją, może upłynąć nawet kilka lat. Proces ten będzie szybszy , im mniej konfliktów będzie między rodzicami. Niestety walka o tytuł „lepszego rodzica” poprzez skargi na drugiego i ciągłe podkreślanie własnej krzywdy, zawsze przyniesie krzywdę samemu dziecku.

Istotną kwestią jest to, żeby rodzic będący w konflikcie z byłym partnerem, oddzielał swoje uczucia i potrzeby od uczuć i potrzeb swojego dziecka. Często relacje emocjonalne między rodzicami i dziećmi po rozwodzie ulęgają zmianie. Warto zadbać o to, aby kontakty rodzica z dzieckiem nie odzwierciedlały żalu i gniewu, który jest odczuwany wobec byłego partnera. Tak sytuacja jest bardzo obciążająca dla dziecka, które kocha oboje rodziców.

Literatura:
Wallerstein J.S. , Blakeslee S.,”Rozwód. A co dziećmi?” 2005
Beisert M. , “Rozwód. Proces radzenia sobie z kryzysem.” 2000
Jakubowska B., “Jak mądrze kochać dzieci. Poradnik dla zagubionych rodziców.” 2005
Stowarzyszenie Mediatorow Rodzinnych, “Gdy rodzina się rozpada -potrzeby, decyzje, rozwiązania” 2006

Artykuł przygotowany w ramach projektu „Bezpieczny Dom”, dofinansowanego przez Samorząd Województwa Mazowieckiego. W ramach projektu zapraszamy na konsultacje i warsztaty. Fundacja Strefa Pociech Lipowa 5, Sokołów Podlaski.

Autor: Anna Szczycińska. Pedagog i trener rozwoju umiejętności psychologicznych. Ukończyła Uniwersytet Warszawski, Szkole Treningu i Warsztatu Psychologicznego INTRA, Strdium Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Niebieska Linia.