2020-02-25
W obliczu bolszewickiego zagrożenia ważnym elementem dla władz było pozyskanie poparcia mas chłopskich do walki z najazdem bolszewickim.
Bolszewicy nad Bugiem a nastroje społeczne (cz. II)
W obliczu bolszewickiego zagrożenia ważnym elementem dla władz było pozyskanie poparcia mas chłopskich do walki z najazdem bolszewickim.
W czerwcu 1920 r. stronnictwa ludowe organizowały zebrania, domagając się zawarcia pokoju z Rosją radziecką. W dniach 27-29 czerwca 1920 r. odbyły się wiece PSL „Wyzwolenia”, podczas których domagano się reformy rolnej, zniesienia senatu i zakończenia wojny. Miały one miejsce w Dzierżeninie (pow. pułtuski), Sokołowie, Sterdyni, Jabłonnie, Pułtusku, Węgrowie. Raporty wojskowe z lipca 1920 r. informowały, że polskie niepowodzenia wojenne spotykały się z obojętnością chłopów. Szerząca się dezercja miała poparcie włościan, którzy ukrywali zbiegów. Wśród chłopów małorolnych, robotników rolnych i służby folwarcznej ujawniał się głód ziemi. Pauperyzacja, wynikająca przede wszystkim ze zniszczeń wojennych, stwarzała dogodne warunki dla agitacji komunistycznej. Rewolucyjne nastroje wsi podlaskiej pobudzali reemigranci z Rosji, świadkowie rewolucji październikowej. Wśród nich było wielu agentów bolszewickich. Na komunistyczną propagandę nie była podatna ludność wiosek drobnoszlacheckich Podlasia. W powiatach sokołowskim, siedleckim i węgrowskim osady drobnej szlachty tworzyły zwarte kompleksy sąsiadujących ze sobą wsi. W regionie sokołowskim było 120 wsi włościańskich, 99 szlacheckich i 24 mieszane.
Ważnym elementem obrony Polski przed bolszewikami było powołanie Rządu Obrony Narodowej na czele z Wincentym Witosem i wicepremierem Ignacym Daszyńskim, którzy swoim programem mieli propagować ideę Polski „ludowej” i zjednać dla niej masy społeczeństwa, podatne na hasła bolszewickie. Czołowym argumentem Witosa i ludowców, mającym pozyskać poparcie chłopów, była ustawa o reformie rolnej. 6 sierpnia 1920 r. Witos wydał odezwę do chłopów, która była upowszechniona
w kilku milionach egzemplarzy.
Wiele kontrowersji budził wówczas stosunek ludności żydowskiej do najazdu bolszewickiego i idei komunizmu. W komunikacie informacyjnym Oddziału II MS Wojsk z 20 lipca 1920 r. społeczność żydowską charakteryzowano następująco: „Wielką masę ortodoksyjną i częściowo zasymilowane mieszczaństwo, które opanowane są przez wpływy syjonistyczne i kierunki pokrewne. Otóż z tej strony zauważyć można wysiłek w kierunku przełamania lodów dzielących społeczeństwo polskie od Żydów. Wyrazem tych dążności jest szereg odezw w Warszawie i na prowincji, nawołujących Żydów do spełnienia obowiązku obywatelskiego wobec kraju ojczystego i do złożenia ofiar z krwi i mienia. Warstwę robotniczą i drobnorzemieślniczą, znajdującą się pod wpływem żydowskich partii socjalistycznych Bundu i Poale Syjon; panują tu nastroje wyraźnie sympatyzujące z sukcesami bolszewickimi i wrogie wobec akcji werbunkowo-poborowej”.
W większości miast Mazowsza i Podlasia rabini i kupcy żydowscy stanęli na czele żydowskich KOP i KON. Żydzi ortodoksi potępiali bolszewizm, m.in. za zamykanie synagog. Obawiali się, że zwycięstwo Armii Czerwonej doprowadzi do likwidacji religii i kultury żydowskiej. Znaczna część tej ludności, będącej przeważnie w trudnej sytuacji materialnej, nie identyfikowała się jednak z polską racją stanu, popierała wprowadzenie rządów bolszewickich. Także żydowskiej zamożnej młodzieży imponowały zasady nowego ustroju społecznego.
10 lipca 1920 r., decyzją MSW rozwiązano Bund i stowarzyszenia będące pod jego wpływem, internowano przywódców tej partii, zamknięto pisma reprezentujące jego poglądy. W drugiej połowie lipca aresztowano i uwięziono kilkuset najaktywniejszych działaczy Bundu, wielu z nich osadzono w obozie internowanych w Dębiu k. Krakowa. MSW argumentowało swoją decyzję tym, że Bund, przystępując do Międzynarodówki, zajął wrogie stanowisko wobec Polski. Decyzją wojewodów i starostów, zlikwidowano wszystkie kluby Bundu i jego stowarzyszeń. Osoby o poglądach nacjonalistycznych, skupione w Lidze Antybolszewickiej i ZLN, głosiły hasła regulacji kadr kierowniczych w wojsku i administracji państwowej pod kątem narodowościowym.
W związku z tym Kazimierz Sosnkowski wydał rozkaz o aresztowaniu we wszystkich DOG około tysiąca wojskowych, spośród których większość stanowili Żydzi. Wielu oficerów wyznania mojżeszowego usunięto z wojska. Aresztowanych osadzono w obozie dla internowanych w Jabłonnie k. Warszawy. Żydowską młodzież akademicką z oddziałów ochotniczych skierowano do kompanii karnych. Pogłoski, że ludność żydowska z terenów zajętych przez Armię Czerwoną współpracuje z bolszewikami, powodowały coraz częstsze ekscesy antyżydowskie ze strony polskich żołnierzy. Nasiliły się one w lipcu 1920 r. w trakcie odwrotu wojsk. W relacjach wspominano o rabunkach, obcinaniu bród, biciu, zabójstwach. 30 lipca 1920 r. minister spraw wojskowych wydał rozkaz do wszystkich DOG o surowym karaniu ekscesów antyżydowskich. Ludność żydowska stanowiła większość członków milicji ludowej, rekrutującej się głównie z dezerterów
z Wojska Polskiego. Jednak należy zaznaczyć, że było także wielu przedstawicieli ludności żydowskiej, którzy ratowali życie Polakom.
Małgorzata Iwańska
« wróć | komentarze [0]
Dodaj komentarz
Komentarze do tego wpisu
Nie utworzono jeszcze komentarzy dla tego wpisu
Strona 1/1
