Jan Pieniak z Brzozowa z bratankiem Kubą zamierzają w przyszłym roku upamiętnić 100 rocznicę urodzin stryja Czesława ps. „Bór” i „Mak” – oficera Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie i AK, cichociemnego.

– Od lat fascynuje mnie historia mojej rodziny. Zbieram materiały o wuju Franciszku i pozostałych stryjecznych braciach ojca. Przyszły rok będzie dla mnie bardzo szczególny, gdyż setna rocznica urodzin Czesława Pieniaka zbiegnie się z setną rocznicą naszej niepodległości. Od dziecka też miałem styczność z końmi, gdyż mój dziadek miał ich 6 na Budach Kupientyńskich – mówi 59-letni Jan Pieniak. – Sam mam konie od 20 lat, a od pewnego czasu wchodzę w skład grupy rekonstrukcyjnej 7 Pułku Ułanów Lubelskich, z którą bierzemy udział w upamiętnianiu rocznic walk historycznych. W skład grupy spoza Sokołowa wchodzą też jeźdźcy z Łochowa i Wyszkowa.

Rodziny czterech braci Pieniaków przybyłe z Osin koło Łukowa osiedliły się w 1906 roku w Brzozowie pod Sokołowem, gdzie kupili ziemie po zadłużonym majątku. Prawie wszyscy ich synowie poświęcili się służbie wojskowej. Informacje o ich losach znalazły się m.in. w książkach - „Cichociemni” Jędrzeja Tucholskiego, „Jodłą” Wojciecha Borzobochatego, a także w materiałach IPN pt. „Mazowsze i Podlasie w ogniu 1944-1956”.

Czesław Pieniak, syn Józefa ur. w 1918 r. po ukończeniu prywatnego gimnazjum im. H. Sienkiewicza Towarzystwa Salezjańskiego w Sokołowie Podlaskim zdał tu maturę w 1938 roku. W latach 1938-39 uczył się w Szkole Podchorążych Rezerwy Łączności w Zegrzu i służył podczas wojny w 5 batalionie telegraficznym. W kwietniu 1940 r. dotarł do Francji, gdzie został skierowany do szwadronu łączności 10 Brygady Kawalerii Pancernej. Dwa miesiące później dostał się do Wielkiej Brytanii, gdzie służył także w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej.

Po konspiracyjnym przeszkoleniu w zakresie łączności radiowej i dywersji został zaprzysiężony jako jeden z 316 cichociemnych - żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych desantowanych do okupowanej Polski podczas II wojny światowej w celu prowadzenia nieregularnej partyzanckiej walki z niemieckim okupantem oraz organizowania i szkolenia ruchu oporu w kraju. Z bazy pod Londynem desantowany do Polski w nocy z 19 na 20 lutego 1943 roku w ramach operacji „Spokeshave” dowodzonej przez kpt. nawig. Mieczysława Kuźmickiego.
Był m.in. dowódcą kompanii Oddziału V Łączności sztabu Komendy Głównej AK, organizował łączność radiową bazy krakowskiej, zorganizował i zrealizował zniszczenie niemieckiego pościgu radiowego w zasadzce Pruszkowie 10 maja 1944 roku. Od lipca 1944 r. był dowódcą kompanii radiołączności Okręgu Warszawskiego.

W czasie powstania warszawskiego służył przy sztabie Komendy Okręgu. Nadawał z hotelu „Victoria” i gmachu PKO. 15 września ochotniczo podjął się zadania dotarcia do wojsk radzieckich stojących po prawej stronie Wisły w celu nawiązania bezpośredniej łączności radiowej z dowództwem powstania. 19 września 1944 roku dotarł do dowódcy 9 Zaodrzańskiego Pułku Piechoty 1 Armii Wojska Polskiego. Został skierowany do szefostwa łączności sztabu dowództwa 1 Armii. 24 września nawiązał kontakt z powstańcami zaś 25 września został aresztowany przez kontrwywiad 1 Armii i więziony do upadku powstania. 6 października został ponownie aresztowany i w listopadzie wywieziony do ZSRR. Przebywał w łagrze Borowicze, później pracował niewolniczo w kopalni na Uralu. 16 listopada 1947 roku wrócił do Polski, gdzie był prześladowany przez UB i aresztowany. W PRL pracował w wielu firmach, m.in. jako kierownik referatu w sokołowskiej GS”SCh”. 30 września 1944 r. odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari przez Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Zmarł 29 lutego 1964 r., spoczął na Cmentarzu Wojskowym na warszawskich Powązkach.

Poza Czesławem najbardziej w walce z okupantem zasłużył się Franciszek Pieniak syn Jakuba ps. „Przebój” ur. w 1903 r., pełniący funkcję zastępcy komendanta AK Obwodów Sokołów Podlaski, potem Radzyń Podlaski, a od czerwca 1944 r. był komendantem AK Obwodu Włoszczowa w Okręgu Radomsko Kieleckim, by na przełomie roku 1944/45 zostać dowódcą II batalionu 74 Pułku Piechoty AK w składzie 7 Dywizji Piechoty AK, biorących udział w akcji „Burza”. Franciszek Pieniak był także szefem Tajnej Szkoły Podchorążych. Od stycznia 1945 r. ukrywał się pod przybranymi nazwiskami. Ujawnił się dopiero 21 stycznia 1957 r. we Wrocławiu. Odznaczony Krzyżem Srebrnym Virtuti Militari przez Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Zmarł 1 kwietnia 1968 r. w Warszawie, pochowany Także na Powązkach.

Dwóch kolejnych braci Pieniaków oddało życie w walce za ojczyznę. Bronisław przeszedł cały szlak bojowy do Berlina, po powrocie do kraju został aresztowany przez UB i ślad po nim niestety zaginął. Z kolei Arkadiusz żołnierz 6 Brygady Wileńskiej AK zginął w kwietniu 1950 r. zastrzelony przez komunistów z dwójką kolegów podczas okrążenia pod Toczyskami Podbornymi. W maju 2006 r. został upamiętniony obeliskiem w Jabłonnie Lackiej przy kościele, razem z Józefem Małczukiem ps. „Brzask” i Kazimierzem Ilczukiem ps. „Sęp”.

Piotr Jankowski